Huyện Nam Đường có con sông Dùng ( sông Lam), sông lớn ở Hoan Châu, đi qua Đại Đồng, Đồng Luân, lướt qua bên trại Sa Nam, bến Phù Thạch mà chảy ra bể. Sóng xô dữ dội, chỗ nào cũng có vực sâu, nhất là ở chỗ thuộc làng Đại Đồng, Đồng Luân.
Ở những vực ấy, có xóm làng đông đúc. Người ta thường thấy có những người phụ nữ đến chợ mua bán ăn mặc nói năng theo lối thành thị. Đi theo, thấy những người ấy đi gần dến bến sông thì biến mất. Một hôm, có một người dân xuống bến Đồng Luân rửa tay, rồi đứng hóng mát trong bãi lau sậy, thấy trên bãi cát có hai người cưỡi ngựa chay ba vòng rồi cùng nhau sóng cương mà đi xuống nước. Một lúc thấy mấy tòa lâu đài nổi lên giữa dòng sông, chỉ trong chớp mắt đã trở nên đồ sộ, kẻ đi người lại rộn rịp, Lúc lâu, người ấy hắng lên một tiếng. Lập tức những tòa lâu đài ấy chìm nghỉm. Rồi có hai con cá lớn cụt đầu nổi lên ở bến sông, nước sông đỏ khè.
Đinh Quân, người làng Đại Đồng, làm quan tri phủ, một lần qua chơi bến Rái Cá ở Hải Dương, thấy một bà già bán hàng, tuổi chừng sáu mươi, hỏi mình:
- Ông có phải người làng Đại Đồng không ?
Đinh Quân nói:
- Làng ấy cách đây nghìn dặm, làm sao bà lại biết ?
Bà già cười:
- Đại Đồng là nới tôi vẫn chơi khi xưa, ông không biết đấy thôi.
Hỏi kĩ thì bà ta nói:
- Tôi người ở đây, thuở nhỏ ra sông tắm, bị thần sông là Giang Đông Hầu bắt lấy. Ở sông này được ba năm thì Hầu cải bổ vào làm việc ở trấn Đồng Luân, coi vực Đại Đồng. Ngoài những lúc hầu hạ chăn màn, thường lên chợ chơi, tiêu dao ở đấy đã nhiều ngày tháng. À, cha con Thiếu Vệ, cha con Lý Chánh, nay vẫn còn cả chứ? Đều là những người hào trưởng trong làng, Thiếu Vệ có người con gái chết đuối đấy !
Lại nói về đầm Đông Liệt ở huyện Nam Đường cách sông khá xa, thuyền bè không đi vào thông được. Tục truyền có con thuồng luồng ngắn, rất linh thiêng. Một hôm, một người lái buôn nước mắm ở huyện Hưng Nguyên, từ Hoan Châu ra kinh, đỗ thuyền ở bến sông Nhị. Bấy giờ đang mùa hạ, nước to, người lái bán hàng xong, nhưng chưa giong buồm về được. Một hôm, người ấy thấy có ba, bốn công sai, đem rượu thịt đến cùng mình đánh chén. Tiệc rượu gần vãn, họ lấy ra một phong thư ghé tai bảo người lái buôn:
- Tôi là quân hầu của thần thuồng luồng đầm Đông Liệt. Thần di đánh núi Tản Viên, dọc đường bỏ mình, nhờ bác đưa giúp thư này đến vực Đồng Luân hộ.
Người lái đồng ý, nhổ thuyền về nam. Thuyền đi như tên, chốc lát qua ngìn dặm, tối hôm ấy đã đến Đồng Luân. Đến đây, người lái gõ thuyền gọi, thấy dưới nước có tiếng thưa, rồi nhận lấy thư, dặn người lái hãy chờ đấy. Lúc lâu, nghe văng vẳng tiếng khóc. Đêm khuya, có hai người lính đội lên một hộp trầu, trong đựng 20 lạng vàng đưa tạ ơn. Người lái từ chối:
- Xin cứ phù hộ cho sông nước vững vàng, đã là ban ơn nhiều rồi, tôi đâu dám nhận số vàng ấy.
Người lái chỉ xin nhận cái hộp mà trả vàng lại. Từ đấy, đi xuôi ngược giang hồ, một đời không gặp rủi ro gì cả
(Sưu tầm)
|